افت آب‌های زیرزمینی، بلای جان میراث چند هزار ساله

مرکزی مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: افت سطح آب‌های زیرزمینی و تغییر در الگوی بارش، دلیل عمده مرگ قنات‌های استان مرکزی است.

به گزارش صبح تجارت : مجتبی مرادی اظهار کرد: بر اساس آخرین آماربرداری سراسری از منابع آب استان، تعداد کل قنوات استان ۳۸۹۸ رشته است که از این تعداد ۲۸۳۶ رشته قنات دایر و ۱۰۶۲ رشته قنات بایر هستند.

وی در ادامه با بیان اینکه قنوات استان در مجموع، سالیانه ۳۷۵.۴ میلیون مترمکعب از منابع آبی استان را تخلیه می‌کنند، گفت: از کل میزان آبی که سالیانه توسط قنوات تخلیه می‌شود، ۱۸۰.۵ میلیون متر مکعب به مصرف شرب و کشاورزی می‌رسد. مرادی با اشاره به اینکه بیشترین قنات‌های استان مرکزی مربوط به شهرستان شازند و بعد از آن، شهرستان اراک هستند، گفت: بیشترین تعداد قنوات بایر مربوط به شهرستان‌های اراک، خمین و کمیجان است که دلیل عمده بایر شدن آنها افت شدید آب‌های زیرزمینی در این مناطق است.

وی در ادامه با بیان اینکه ایجاد قنات‌ یکی از روش‌های سنتی و قدیمی تامین آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، از جمله استان مرکزی است، اظهار کرد: این سیستم‌های آب‌رسانی زیرزمینی از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردارند و به دلیل کارایی بالا در استخراج آب، قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند و به گواهی تاریخ، از ابداعات ایرانیان است.

وی به ساختار قنات‌ها اشاره کرد و گفت: قنات‌ها معمولا از یک مادرچاه و شبکه‌ای از تونل‌ها تشکیل می‌شوند که آب را از منابع زیرزمینی به سطح زمین منتقل می‌کنند و به دلیل اینکه به منابع آب زیرزمینی وابسته هستند، می‌توانند در طول زمان آب مورد نیاز را تامین کنند.این مقام مسئول در شرکت آب منطقه‌ای مرکزی، در ادامه درخصوص دلیل عمده مرگ قنات‌های استان مرکزی اظهار کرد: یکی از مهمترین عوامل خشک شدن قنات‌ها، افت سطح آب‌های زیرزمینی ناشی از استفاده بیش از حد از این منابع و در کنار آن تغییر الگوی بارش در بسیاری از مناطق استان است.وی کمبود نزولات جوی و استفاده از پمپاژ آب را از دیگر عوامل مرگ قنوات دانست و افزود: تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها ابتدا بر منابع آب زیرزمینی و در پی آن بر قنات‌ها تأثیر گذاشته است.

همچنین با افزایش جمعیت و نیاز به آب برای کشاورزی و مصارف شهری، استفاده از پمپ‌های برقی و ازدیاد برداشت از منابع آبی، باعث کاهش جریان آب در قنات‌ها شده است.مرادی با بیان اینکه بسیاری از قنات‌ها به دلیل عدم توجه کافی در انجام تعمیر و نگهداری، دچار آسیب‌های ساختاری و در نهایت خشک شدن می‌شوند که لازم است در این خصوص دستگاه‌های ذیربط اقدامات لازم را انجام دهند، اظهار کرد: تغییر نوع محصولات زراعی و نیازهای متنوع آبی می‌تواند منجر به تحمیل فشار بیشتر بر منابع آب زیرزمینی و قنات‌ها شود.