جنگ تجاری آمریکا و چین بر منطقه تاثیر می‌گذارد

هرگونه جنگ تجاری طولانی‌مدت میان ایالات متحده و چین، بر قیمت نفت تأثیر خواهد گذاشت، زنجیره‌های تأمین را مختل می‌کند و موجب کاهش سرمایه‌گذاری خارجی می‌شود.

خاورمیانه؛ گرفتار در میان آتش متقابل غول‌ها/ تاثیرات عمیقی که جنگ تجاری آمریکا و چین بر منطقه می‌گذارد

به گزارش صبح تجارت به نقل از اکوایران، در حالی که واشنگتن و پکن یک جنگ تجاری شدید را آغاز کرده‌اند، پیامدهای اقتصادی آن می‌تواند برای صنعت انرژی خاورمیانه بسیار جدی باشد.این جنگ تجاری که شوک شدیدی به بازارهای جهانی وارد کرده، باعث کاهش قیمت نفت به پایین‌ترین سطح خود از فوریه ۲۰۲۱ شده است، چرا که نگرانی‌ها نسبت به کاهش تقاضا افزایش یافته‌اند.

به نوشته العربی الجدید، هفته گذشته، آمریکا با آغاز خصومت‌های اقتصادی علیه چین، تعرفه‌ای معادل ۱۰۴ درصد بر کالاهای چینی اعمال کرد. پکن نیز در واکنش، ۸۴ درصد تعرفه بر واردات آمریکایی بست. زمانی که بازارها دچار آشفتگی شدند و بهره اوراق قرضه جهش کرد، دونالد ترامپ تعرفه‌ها برای همه کشورها (به‌جز چین) را به مدت ۹۰ روز به ۱۰ درصد محدود کرد و در عوض، تعرفه‌ها بر چین را ابتدا به ۱۲۵ درصد و سپس ۱۴۵ درصد افزایش داد.

چین نیز بدون عقب‌نشینی، تعرفه‌ها بر واردات آمریکایی را تا ۱۲۵ درصد افزایش داد. با اینکه چین حجم بالایی کالا به آمریکا صادر می‌کند، این صادرات تنها ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می‌دهد. اندکی بعد، آمریکا برخی اقلام از جمله گوشی‌های هوشمند، رایانه‌ها و برخی دستگاه‌های الکترونیکی دیگر را از فهرست تعرفه‌های «متقابل» مستثنی کرد.

با این حال، این اقدام و «فرصت طلایی» تعرفه‌های پایین برای دیگر کشورها نتوانست مانع اثرگذاری کلی این تنش‌ها بر بازارها شود؛ و در خصوص اقتصادهای مبتنی بر نفت در خاورمیانه، چشم‌انداز آینده در کوتاه‌مدت همچنان تیره و تار باقی مانده است.بودجه‌های وابسته به نفتدر زمان انتشار این گزارش، قیمت هر بشکه نفت اندکی بیش از ۶۴٫۶۵ دلار است؛ بسیار کمتر از قیمت سر به سر تولیدکنندگان.

قیمت نفت برنت نسبت به سال گذشته، که بالای ۹۰ دلار بود، نزدیک به ۳۰ درصد کاهش یافته است. در ابتدای هفته، بازار مالی دبی ۵ درصد، بازار بورس ابوظبی ۴ درصد، و بورس تداول عربستان بیش از ۶ درصد افت داشتند؛ و شرکت نفتی سعودی آرامکو نیز بیش از ۵ درصد کاهش ارزش را تجربه کرد.اقتصاد اماراتبرای اقتصادهای مبتنی بر هیدروکربن نظیر عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عراق، هرگونه کاهش درآمد نفتی می‌تواند فشار شدیدی بر بودجه‌های ملی وارد کند.

قیمت نفت چنان مرز شکننده‌ای میان ثبات و سقوط اقتصادی ایجاد می‌کند که این کشورها ناگزیرند سیاست‌های مالی خود را تنظیم کرده و روند تنوع‌بخشی به اقتصادشان را سرعت ببخشند، حتی اگر جنگ تجاری باعث کاهش قیمت نفت تنها برای پنج روز شود.به گفته یک اقتصاددان از شرکت گلدمن ساکس، سقوط قیمت نفت می‌تواند عواقب جدی برای ریاض داشته باشد؛ به‌طوری‌که کسری بودجه عربستان در سال جاری ممکن است به ۶۷ میلیارد دلار برسد.

این امر بدان معناست که این کشور باید پروژه‌های عظیم را به‌شدت کوچک کرده و از بازارهای جهانی اوراق قرضه استقراض کند.اگرچه اثر اصلی جنگ تجاری بر بازارهای نفتی است، این مناقشه به روند رشد اقتصادی جهانی نیز آسیب رسانده و در صورتی که تقاضا برای نفت کاهش یابد و بازارهای سهام سقوط کنند، این روند می‌تواند شدت بیشتری بگیرد.

زیشان شاه، تحلیلگر موسسه فینرا در واشنگتن دی‌سی گفت در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، عربستان سعودی بیشترین آسیب را خواهد دید، زیرا ثروت قطر بر پایه گاز طبیعی استوار است و امارات متحده عربی نیز توانسته بخش بزرگی از اقتصاد خود را از طریق تجارت و گردشگری متنوع‌سازی کند.او افزود، اگر قیمت نفت برای مدتی پایین باقی بماند، ممکن است برنامه‌های نوسازی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، نیز کند شود.چالش‌هایی فراتر از قیمت نفتبُراک جان چلیک، تحلیلگر سیاسی اهل ترکیه، پیش‌بینی کرد که اقتصادهای خاورمیانه با چالش‌های ساختاری فراتر از نوسانات قیمت نفت مواجه خواهند شد.

او گفت: اگر تقاضای صنعتی چین در جریان جنگ تجاری کاهش یابد، کشورهای صادرکننده نفت در خلیج فارس ناچار خواهند شد هزینه‌های عمومی را کاهش داده و پروژه‌هایی مانند «چشم‌انداز ۲۰۳۰» را به تعویق بیندازند.
چلیک همچنین هشدار داد که نه تنها نفوذ ژئوپلیتیکی نفت تضعیف خواهد شد، بلکه ممکن است کاهش حواله‌های مالی، شوک‌های تورمی، مشکلات واردات مواد غذایی و ناآرامی‌های اجتماعی نیز به دنبال داشته باشد که می‌توانند به یک «بحران سیاسی» منجر شوند.
از سوی دیگر، ترک فرهادی، تحلیلگر ارشد اقتصادی، می‌گوید که قیمت پایین نفت به نفع چین خواهد بود؛ چرا ک بی‌ثباتی بازاردر این میان، اگر بی‌ثباتی بازار با نگرانی‌ها نسبت به رکود جهانی همراه شود، سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای خلیج فارس ممکن است به پایین‌ترین سطح خود برسد. هر شوک اقتصادی منفی – مانند سقوط بازارهای بورس – می‌تواند فرصت‌های صادراتی را کاهش داده و بر صنایع داخلی تأثیر بگذارد، و بازگشت به ثبات را برای اقتصادهای آسیب‌دیده دشوارتر کند.

علاوه بر این، تعرفه‌های ترامپ و سقوط بورس‌های جهانی ممکن است عرضه‌های اولیه سهام (IPO) در خلیج فارس را به تأخیر بیندازد و روند مثبت اخیر را معکوس کند. این در حالی است که بیش از ۴۰ شرکت در منطقه قرار بود در سال جاری وارد بورس شوند.در صورتی که به هر دلیلی ارزش دلار کاهش یابد، تقریباً تمام کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که نرخ برابری ارز خود را با دلار ثابت نگه داشته‌اند، ممکن است با هزینه‌های فوری مواجه شوند. از سوی دیگر، اگر تعرفه‌ها باعث افزایش ارزش دلار شوند، ارز این کشورها در مقایسه با دیگر ارزها نیز تقویت خواهد شد و این موضوع واردات از خاورمیانه را گران‌تر می‌کند.

بر اساس گزارش شرکت مشاوره مالی پرایس واترهاوس کوپرز، کسب‌وکارهای خاورمیانه باید فوراً اثرات جنگ تجاری را بر زنجیره تأمین خود ارزیابی کرده، فرآیندهای تولید را تطبیق دهند و گزینه‌های متنوع‌تری را برای تأمین منابع در نظر بگیرند، آن‌هم پس از بررسی سناریوها و متغیرهای مختلف.نفت آمریکاتحول در نظم منطقه‌ایزیشان شاه درباره شوک منفی اقتصادی ناشی از تعرفه‌ها گفت که این وضعیت کشورهایی مانند اردن و مراکش را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا این کشورها صادرکننده نفت نیستند و با کسری تراز تجاری مواجه‌اند – حتی با وجود داشتن توافقات تجارت آزاد با ایالات متحده.

شاه هشدار داد: «در بلندمدت، این وضعیت آسیب جدی به منافع آمریکا در منطقه وارد خواهد کرد؛ چرا که دیگر کسی در زمینه روابط اقتصادی به آمریکا اعتماد نخواهد کرد و کشورها به‌دنبال جایگزین‌هایی همچون اتحادیه اروپا یا چین خواهند رفت.»بُراک چلیک، تحلیلگر سیاسی ترکیه‌ای، معتقد است که کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا ممکن است ناچار شوند به‌طور استراتژیک خود را با نظمی چندقطبی‌تر وفق دهند. به گفته او، این شرایط بازیگران منطقه‌ای را وادار می‌کند که از طریق تقویت روابط با کشورهایی مانند اعضای گروه بریکس یا افزایش استقلال منطقه‌ای، خود را در برابر تحولات آینده بیمه کنند.

او آینده‌ای را برای خاورمیانه متصور است که متکی به خود باشد – هرچند نه بدون تنش و آشفتگی.تحول در زنجیره‌های تأمین جهانیدر صورتی که زنجیره‌های تأمین جهانی دچار اختلال شوند، توازن تجاری به‌هم خواهد خورد. در این شرایط، ممکن است کالاهای چینی برای فرار از تعرفه‌ها از مسیرهای جدیدی در آسیای جنوب شرقی منتقل شوند. در چنین سناریویی، بنادر منطقه خاورمیانه می‌توانند به مسیرهای جایگزین تبدیل شده و کشورهایی مانند امارات (از طریق دبی)، قطر و عمان نقش پایانه‌های حیاتی تجاری را ایفا کنند.اما از سوی دیگر، چنین جابه‌جایی‌هایی ممکن است زیر ذره‌بین ایالات متحده قرار گرفته و خطر تحریم‌های ثانویه را برای این کشورها به همراه داشته باشد.

زیشان شاه در بررسی این سناریو عنوان کرد که اگر چین ناچار شود صادرات خود را از طریق کشورهای ثالثی مانند امارات متحده عربی منتقل کند، این امر می‌تواند در نهایت به تقویت اقتصاد این کشورها کمک کند؛ اما در عین حال ممکن است آن‌ها را تحت فشار شدید ایالات متحده قرار دهد تا با این نوع انتقال غیرمستقیم کالا مقابله کنند.او افزود که چنین شرایطی می‌تواند امارات را در موقعیت دشواری قرار دهد؛ جایی که باید هم مهم‌ترین متحد خود یعنی آمریکا را راضی نگه دارد و هم مراقب باشد روابط اقتصادی روزافزون خود با چین را به خطر نیندازد.لی چائو، معاون سردبیر CMG اظهار داشت که حتی شرکت جهانی مدیریت بنادر دی‌پی‌ورلد امارات نیز چالش‌هایی را حس کرده است که نیازمند انعطاف‌پذیری و سازگاری بیشتر هستند.

چائو هشدار داد که سیاست‌های تجاری حمایت‌گرایانه آمریکا می‌تواند تأثیرات گسترده‌تری بر جریان تجارت جهانی داشته باشد؛ زیرا کشورهایی با تولید بالا مانند چین ممکن است صادرات فولاد خود را به سمت بازارهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تغییر دهند، که این موضوع می‌تواند فشار رقابتی زیادی بر تولیدکنندگان حوزه خلیج فارس وارد کند.اقتصاد چینمنطقه‌ای گرفتار در آتش متقابل غول‌هابُراک چلیک، تحلیلگر سیاسی ترکیه‌ای، جنگ تجاری کنونی را «تغییری تکتونیکی با بازتاب‌های جهانی» توصیف کرد و گفت منطقه منا در «میان آتش متقابل غول‌ها» گرفتار شده است.

به عقیده او، اگر زنجیره‌های تأمین جهانی به دلیل تعرفه‌ها تغییر مسیر دهند، این اتفاق می‌تواند یا به حاشیه رانده شدن پایانه‌های لجستیکی خاورمیانه منجر شود یا برعکس، آن‌ها را به دروازه‌های جایگزین تجارت جهانی تبدیل کند.بهگفته چائو، جنگ تجاری چین و آمریکا ممکن است برای مدتی موجب کاهش حجم کل تجارت جهانی شود. او خاطرنشان کرد که موفق‌ترین نمونه‌های تحول اقتصادی در کشورهای خلیج فارس طی نیم‌قرن گذشته عمدتاً در زمینه حمل‌ونقل و لجستیک صورت گرفته‌اند. اما کاهش حجم تجارت جهانی می‌تواند تأثیر منفی شدیدی بر نقش این کشورها به عنوان گره‌های حمل‌ونقل بین‌المللی دریایی، هوایی و لجستیکی بگذارد.تحرکات ژئوپلیتیکیدر صورت تشدید جنگ تجاری، ممکن است در منطقه شاهد تحرکات ژئوپلیتیکی پایان‌ناپذیر باشیم.

کشورهای بیشتری در خاورمیانه تلاش خواهند کرد تا روابط تجاری خود را متنوع ساخته و وابستگی‌شان به ایالات متحده و چین را کاهش، و همکاری با اروپا و دیگر اقتصادهای جهانی را گسترش دهند.افزایش تجارت درون‌منطقه‌ای نیز می‌تواند به عنوان سپری در برابر شوک‌های اقتصادی جهانی عمل کند. اتخاذ راهبردی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی و توازن روابط، می‌تواند به کشورهای منطقه کمک کند تا از خطرات ناشی از افزایش تعرفه‌ها و اختلال در زنجیره‌های تأمین بکاهند.در عین حال، کشورهای خاورمیانه می‌توانند با حفظ موقعیت بی‌طرف به عنوان هاب‌های تجاری، از تغییر مسیر فعالیت‌های اقتصادی در هر دو طرف جنگ تجاری سود ببرند و نقشی کلیدی در بازتعریف مسیرهای تجارت جهانی ایفا کنند.

چاپ خبر